در میان حیوانات اهلی، اسب ها بیشتر از همه به کولیک دچار می شوند. کولیک به طور کلی به درد و گرفتگی شکم گفته می شود که به دلیل انقباضات شدید روده (ناشی از گرفتگی یا پیچ خوردگی) رخ می دهد. در طول زمان، کولیک به اصطلاحی عمومی برای انواع مختلف دردهای شکمی در اسب ها تبدیل شده است. به همین دلیل، علل و شدت آن می تواند بسیار متفاوت باشد. آگاهی دامپزشک شما از ساختار و عملکرد دستگاه گوارش اسب، نقش مهمی در تشخیص و درمان مناسب موارد کولیک دارد. کولیک لزوما فقط به مشکلات گوارشی محدود نمی شود. در واقع، عفونت در سایر قسمت های بدن مانند دستگاه ادراری تناسلی یا سیستم تنفسی و همچنین آبستنی می تواند باعث بروز علائم کولیک در اسب شود. ارزیابی کامل هزینه های مربوط به این بیماری زیاد است، زیرا علاوه بر هزینه های درمان، وقت شما را نیز می گیرد. با توجه به اینکه کولیک یکی از دلایل اصلی مرگ و میر در اسب ها و همچنین نگرانی جدی برای صاحبان آنهاست، لازم است مالکان اسب با علل، نشانه های بالینی و اقدامات پیشگیرانه برای کاهش وقوع کولیک آشنا شوند.
فهرست مطالب
علت های احتمالی کولیک
عوامل مختلفی مانند تغییرات ناگهانی آب و هوا (استرس های گرمایی و سرمایی)، تغذیه (دفعات، مقدار یا کیفیت غذا)، استرس های روانی و اکسیداتیو (عدم تعادل بین رادیکال های آزاد و آنتی اکسیدان های بدن) می تواند در بروز کولیک موثر باشد که برخی از آنها در زیر آمده است.
نگهداری اسب ها در محوطه های ماسه ای یا چرای طولانی مدت در مراتع می تواند باعث خوردن ماسه و انسداد روده شود. همچنین، بلعیدن اجسام خارجی، مصرف علوفه فاسد و کپک زده (که ممکن است موجب انسداد روده بزرگ شود)، مشکلات دندانی، تغییرات ناگهانی در نوع و مقدار خوراک یا مصرف خوراک کپک زده (به دلیل تخمیر نامناسب در روده یا انسداد) نیز از عوامل خطرساز هستند. بیماری های انگلی، رژیم غذایی با مقدار زیاد کنسانتره بدون علوفه با کیفیت و کمبود آب نیز می توانند مشکلاتی برای اسب ها ایجاد کنند. همچنین، اجازه دادن به اسب “گرم” پس از ورزش سنگین برای نوشیدن آب زیاد و خوردن غذا نیز باید با احتیاط انجام شود.
علائم بالینی کولیک اسب
کولیک خفیف
- بوی بد دهان
- کشیدگی بدن اسب
- زور زدن برای دفع مدفوع
- کاهش اشتها
- کاهش تعداد دفعات مدفوع
- افسردگی
- دراز کشیدن و پشت سر هم غلت زدن و نگاه کردن به شکم
کولیک حاد
- پنجه زدن با پاهای جلویی خود به زمین
- بی قراری کردن
- انداختن به زمین و به شدت غلت زدن
- خوابیدن به پشت برای کاهش فشار روده
- افزایش ضربان نبض و تنفس
- پنجه زدن مکرر با پای جلو
- نگاه کردن به پشت به ناحیه پهلو
- پیچاندن لب بالایی و قوس کردن گردن
- بالا بردن مکرر پای عقب یا لگد زدن به شکم
- تعریق
رابطه مواد معدنی کم مصرف و کولیک اسب
نیاز اسب ها به مواد معدنی کم مصرف در زمان استرس افزایش می یابد. به همین دلیل، کمبود موادی مانند مس و روی می تواند باعث نقص در آنزیم های مرتبط با این عناصر شود که در سیستم دفاعی آنتی اکسیدانی نقش دارند. بسیاری از عملکردهای فیزیولوژیکی، از جمله سیستم ایمنی، به این مواد معدنی وابسته است و کمبود آنها می تواند کارایی اندام های مختلف را به ویژه هنگام بروز بیماری ها تحت تاثیر قرار دهد. عنصر روی به عنوان یک آنتی اکسیدان غیرمستقیم عمل می کند و بنابراین کمبود آن می تواند در بروز انواع بیماری ها، پیچیده تر شدن علائم بیماری، تاثیر منفی بر وضعیت ایمنی، افزایش استرس اکسیداتیو و التهاب (که ممکن است به کولیک منجر شود) نقش داشته باشد.
در شرایط استرس اکسیداتیو، عنصر آهن به عنوان واسطه ای در تشکیل رادیکال هایی عمل می کند که مولکول های بزرگ سلولی و پروتئین های غشایی را اکسید می کند. غلظت کل عنصر آهن در خون اسب های مبتلا به التهاب سیستمیک، از جمله اختلالات روده ای (که ممکن است به کولیک منجر شود)، به عنوان یک نشانگر مرحله حاد شناخته می شود. با توجه به وجود انواع مختلف مواد معدنی کم مصرف در بازار، پیشنهاد می شود از بهترین نوع آن که به صورت کیلات پیشرفته است استفاده کنید تا موثرترین جذب و عملکرد را برای بهبود متابولیسم در اسب های شما تضمین کند.
پیشگیری از کولیک اسب
پیشگیری از کولیک شامل جنبه های متعددی است که مدیریت صحیح از مهم ترین آنها به شمار می رود. اجتناب از شرایطی که ممکن است اسب را در معرض کولیک قرار دهد، به طور قطع می تواند به کاهش وقوع این مشکل کمک کند. در ادامه، برخی نکات عملی برای پیشگیری و کاهش کولیک ارائه شده است.
- اجتناب از چرای بیش از حد در مراتع و پادوک (زیرا اسب کمتر در معرض خوردن ماسه یا تحرک زیاد قرار می گیرد)
- تامین آب شیرین و پاک
- تغذیه مناسب روزانه بر اساس جیره غذایی مشخص
- عدم استفاده از غلات یا یونجه های کپک زده یا فاسد
- گنجاندن علوفه های ساقه بلند در جیره غذایی
- بررسی روزانه و دور نگه داشتن اشیاء خارجی از اصطبل ها و محوطه های پادوک
- ضرورت داشتن یک برنامه منظم برای انگل زدایی با طراحی مناسب (شامل برنامه، تاریخ های درمان و داروهای مورد استفاده)
- استفاده از خوراک علوفه ای نرم تر مانند یونجه
نتیجه گیری
کولیک اسب یکی از مهم ترین و شایع ترین مشکلات گوارشی و سلامتی در اسب هاست که به عنوان یک وضعیت اضطراری شناخته می شود. به طور کلی، مدیریت مناسب و صحیح اسب، همراه با تصمیمات به موقع و درست، می تواند به پرورش دهندگان اسب کمک کند تا از شرایطی که ممکن است اسب ها را در معرض ابتلا به کولیک قرار دهد، جلوگیری کنند. هرچند که تشخیص کولیک عمدتا بر عهده پرورش دهندگان و دامپزشکان اسب است، اما شناسایی دقیق علت اصلی، به ویژه در موارد پیچیده، می تواند چالش برانگیز باشد. برای کسب اطلاعات بیشتر و دریافت مشاوره، می توانید به باشگاه هورس کلاب ما بپیوندید.
